Noordwestkust
Regenwouden van ceder, talloze (schier)eilanden, rivieren gedeeltelijk in de VS,deels in Canada. Een gebied met dolfijnen(orka)en walvissen. Rivieren zitten vol zalm.
Het Totempalen volk.
De Haida waren één van de volken, samen met o.a de Nootka, Kwakiutl, Tsimshian, Tlingit en Chinook die de smalle strook kust bewoonden. Het gebied wordt gekenmerkt door uitgebreidde regenwouden van cedar. Volop hout dus om grote familiehuizen en kano's te bouwen. Met die kano's voeren ze de zee op om deel te nemen aan de walvisvangst. In de rivieren werd met name gevist op zalm.
Voorraden gingen in houten containers of gevlochte manden. De grote familiehuizen werden versierd met afbeeldingen van totemdieren. Elke familiegroep behoorde weer bij een clan. Elke clan had zijn eigen totemdier: bever, beer, wolf, adelaar enz. Deze werden ook weer afgebeeld op totempalen. Soms werden het maskers zoals bij de Kwakiutl of hooftooien zoals bij deze Haida nestor. Elke stam had weer zijn eigen stijl van afbeelden. Er werd heel wat gefeest met(soms bewegende) maskers van totemdieren. Voor deze bezigheid was heel wat hout nodig. De gematigde regenwouden stonden vol met ceders, die hout leverden dat gemakkelijk te bewerken was. Waar haalden ze tijd vandaan. Door de rijke overvloed aan vissen, walvis(traan) en wild uit de wouden bleef er meer tijd over die anders nodig was om op zoek te gaan of op jacht naar voedsel.
De prachtige versierde deken op de afbeelding is de Chilkat- deken, vervaardigd van hondenhaar. Verder bestond dagelijkse kleding uit gevlochten cedarmatten en regenhoeden van het zelfde materiaal(zie boven rechts) soms werden ook huiden gebruikt. Verder bestond versiering uit dentalium schelpen,tanden, klauwen en koperen plaatjes zoals bij het Quileute meisje of de Nootka uit de 18e eeuw is te zien.
De Haida waren één van de volken, samen met o.a de Nootka, Kwakiutl, Tsimshian, Tlingit en Chinook die de smalle strook kust bewoonden. Het gebied wordt gekenmerkt door uitgebreidde regenwouden van cedar. Volop hout dus om grote familiehuizen en kano's te bouwen. Met die kano's voeren ze de zee op om deel te nemen aan de walvisvangst. In de rivieren werd met name gevist op zalm.
Voorraden gingen in houten containers of gevlochte manden. De grote familiehuizen werden versierd met afbeeldingen van totemdieren. Elke familiegroep behoorde weer bij een clan. Elke clan had zijn eigen totemdier: bever, beer, wolf, adelaar enz. Deze werden ook weer afgebeeld op totempalen. Soms werden het maskers zoals bij de Kwakiutl of hooftooien zoals bij deze Haida nestor. Elke stam had weer zijn eigen stijl van afbeelden. Er werd heel wat gefeest met(soms bewegende) maskers van totemdieren. Voor deze bezigheid was heel wat hout nodig. De gematigde regenwouden stonden vol met ceders, die hout leverden dat gemakkelijk te bewerken was. Waar haalden ze tijd vandaan. Door de rijke overvloed aan vissen, walvis(traan) en wild uit de wouden bleef er meer tijd over die anders nodig was om op zoek te gaan of op jacht naar voedsel.
De prachtige versierde deken op de afbeelding is de Chilkat- deken, vervaardigd van hondenhaar. Verder bestond dagelijkse kleding uit gevlochten cedarmatten en regenhoeden van het zelfde materiaal(zie boven rechts) soms werden ook huiden gebruikt. Verder bestond versiering uit dentalium schelpen,tanden, klauwen en koperen plaatjes zoals bij het Quileute meisje of de Nootka uit de 18e eeuw is te zien.
1.Nootka
2.Kwakiutl
3.Tsimshian
4.Bella Coola
5.Chinook
6.Haida
2.Kwakiutl
3.Tsimshian
4.Bella Coola
5.Chinook
6.Haida
7. Tlingit
8. Quileute
9. Klikitat
10.Coast Salish
11.Kallispel
12.Cowichan
13.Interior Salish
13.Makah
14.Quinault
8. Quileute
9. Klikitat
10.Coast Salish
11.Kallispel
12.Cowichan
13.Interior Salish
13.Makah
14.Quinault
De zorg om het bestaan
De walvisvangst leverde altijd weer voor een lange winter veel voedsel op: spek en ook traan. Er werd gejaagd met harpoen, drijvers van zeehondenhuid en in grote houten kano's. Er werd altijd dankbaar gebruik gemaakt van de orka. Immers deze "killerwhale"
was zelf een verwoed walvissenjager. Ze konden helpen de walvissen in de richting van de baai of kust te drijven.Ook op zeehonden en zeeleeuwen, zeeottersz werd gejaagd.
In de rivieren werden o.a. zalmen gespiest aan een gevorkte speer. Vaak werd er vanaf platforms gevist. Er werd ook met vishaken gewerkt. Men droogde de zalm aan staken. Of ze werden gerookt. In de omgeving behoorden eland, hert en kariboe tot de mogelijkheden.Dit voedsel werd aangevuld met noten, eetbare wortels en bessen.
De mannen gingen ook ter krijg. Het was een gewoonte om bij de vijand slaven te verkrijgen om de minder leuke karweitjes op te knappen. Veel slaven, maar ook veel voorraden, verraadden 's mans rijkdom. Tijdens het Potlatshfeest was het zaak om zoveel mogelijk wegtegeven(ook slaven) om je rijkdom te demonstreren. Een ander moest dan daar weer overheen. Soms vernietigde je bezittingen om je prestige te tonen.
Het kwam steeds meer voor dat dat oneigenlijke proporties kon aannemen. De Amerikaanse regering ging dit soort Potlatshes verbieden aan het eind van de 19e en begin 20e eeuw.
De walvisvangst leverde altijd weer voor een lange winter veel voedsel op: spek en ook traan. Er werd gejaagd met harpoen, drijvers van zeehondenhuid en in grote houten kano's. Er werd altijd dankbaar gebruik gemaakt van de orka. Immers deze "killerwhale"
was zelf een verwoed walvissenjager. Ze konden helpen de walvissen in de richting van de baai of kust te drijven.Ook op zeehonden en zeeleeuwen, zeeottersz werd gejaagd.
In de rivieren werden o.a. zalmen gespiest aan een gevorkte speer. Vaak werd er vanaf platforms gevist. Er werd ook met vishaken gewerkt. Men droogde de zalm aan staken. Of ze werden gerookt. In de omgeving behoorden eland, hert en kariboe tot de mogelijkheden.Dit voedsel werd aangevuld met noten, eetbare wortels en bessen.
De mannen gingen ook ter krijg. Het was een gewoonte om bij de vijand slaven te verkrijgen om de minder leuke karweitjes op te knappen. Veel slaven, maar ook veel voorraden, verraadden 's mans rijkdom. Tijdens het Potlatshfeest was het zaak om zoveel mogelijk wegtegeven(ook slaven) om je rijkdom te demonstreren. Een ander moest dan daar weer overheen. Soms vernietigde je bezittingen om je prestige te tonen.
Het kwam steeds meer voor dat dat oneigenlijke proporties kon aannemen. De Amerikaanse regering ging dit soort Potlatshes verbieden aan het eind van de 19e en begin 20e eeuw.
Totempalen
De verschillende stammen gebruikten ook diverse motieven voor hun totempalen. Oorspronkelijk vormden deze steunberen in de houten huizen. Later kwamen ze aan de buitenkant van het huis en nog weer laten waren er ook losstaande palen.
De motieven waren meestal de uitbeelding van de clandieren zoals, Bever, walvis, beer, adelaar enz. Soms werd er ook een mytisch verhaal mee verteld of een geschiedenis van de clan of familie. Elke stam gebruikte weer andere motieven en andere kleuren. Die waren ook terug te vinden bij de beschilderingen van huizen, kano's en gebruiksvoorwerpen.
Ook deze totempalen werden vakkundig gebeeldhoud uit cederhouten boomstammen.
Er zijn vandaag de dag diverse openluchtmusea in de streek waar deze palen nog zijn te bewonderen.
Het één en ander werd ook verwerkt in diverse maskers, die werden meestal gedragen bij een dans ceremonie
De verschillende stammen gebruikten ook diverse motieven voor hun totempalen. Oorspronkelijk vormden deze steunberen in de houten huizen. Later kwamen ze aan de buitenkant van het huis en nog weer laten waren er ook losstaande palen.
De motieven waren meestal de uitbeelding van de clandieren zoals, Bever, walvis, beer, adelaar enz. Soms werd er ook een mytisch verhaal mee verteld of een geschiedenis van de clan of familie. Elke stam gebruikte weer andere motieven en andere kleuren. Die waren ook terug te vinden bij de beschilderingen van huizen, kano's en gebruiksvoorwerpen.
Ook deze totempalen werden vakkundig gebeeldhoud uit cederhouten boomstammen.
Er zijn vandaag de dag diverse openluchtmusea in de streek waar deze palen nog zijn te bewonderen.
Het één en ander werd ook verwerkt in diverse maskers, die werden meestal gedragen bij een dans ceremonie
Ook de Tsimshian gebruiken bij de Potlatsh en andere rituelen maskers en kostuums met geornamenteerde hoofddeksels met wezelstaarten en de beroemde Chilkatdekens. Hier staan twee
mannen in vol ornaat voor hun houten huis. Weliswaar dragen ze
ook al modernere kledingstukken. Hier zijn het overhemden
mannen in vol ornaat voor hun houten huis. Weliswaar dragen ze
ook al modernere kledingstukken. Hier zijn het overhemden
Een Tlingit-medicijnman is bezig met een genezingsritueel. In zijn ene hand draagt hij een ratel in de vorm van een raaf. In de andere hand heeft hij een bot.
Een stamlid begeleidt op de seremoniële drum. De patiënt is kennelijk een lid van de Beverclan gezien de versiering en totempalen in het interieur van het houten huis.
Er is ook een Chilcatdeken gedrapeerd over een meubelstuk of houten kist. Op de voorgrond zien we nog een seremoniëel masker en een roeispaan met motieven. Het ritueel wordt begeleid door een drummer.
Een stamlid begeleidt op de seremoniële drum. De patiënt is kennelijk een lid van de Beverclan gezien de versiering en totempalen in het interieur van het houten huis.
Er is ook een Chilcatdeken gedrapeerd over een meubelstuk of houten kist. Op de voorgrond zien we nog een seremoniëel masker en een roeispaan met motieven. Het ritueel wordt begeleid door een drummer.
Indianen uit vroeger tijden.
De indianen werden in de 18e eeuw voor het eerst ontdekt door captain James Cook, de engelse ontdekkingsreiziger. Van hem weten we hoe de indianen er toen uit zagen. Hier een voorbeeld met een Kwakiutl-echtpaar. Zie ook de tekening met de Nootka in oude tijden. De cultuur was toendertijd nog niet zo sterk ontwikkeld. Totempalen waren veel kleiner, eenvoudiger en voornamelijk binnen in de houten huizen te vinden of ze dienden als deurpost. Later kwamen ook vooral de Russen naar dit gebied. Naarmate indianen steeds meer modern gereedschap van de blanken kregen ontwikkelde zich ook de houtbewerkingscultuur van totempalen, houten huizen en maskers.
De indianen werden in de 18e eeuw voor het eerst ontdekt door captain James Cook, de engelse ontdekkingsreiziger. Van hem weten we hoe de indianen er toen uit zagen. Hier een voorbeeld met een Kwakiutl-echtpaar. Zie ook de tekening met de Nootka in oude tijden. De cultuur was toendertijd nog niet zo sterk ontwikkeld. Totempalen waren veel kleiner, eenvoudiger en voornamelijk binnen in de houten huizen te vinden of ze dienden als deurpost. Later kwamen ook vooral de Russen naar dit gebied. Naarmate indianen steeds meer modern gereedschap van de blanken kregen ontwikkelde zich ook de houtbewerkingscultuur van totempalen, houten huizen en maskers.
James Cook en de Russen
James Cook voer met zijn schip HMS Endeavour in 1778 langs diverse plekken aan de Noordwestkust. Het was reeds zijn derde reis. Na Cook, die de dood vond op Hawai in 1779, kwamen de Russen, die vooral op zoek waren naar bont maar ook het gebied van met name de Tlingit wilden koloniseren. Ze drongen hen de Godsdienst op ( veel indianen in dit gebied zijn nog Russisch Orthodoks). De indianen moesten voor de Russen werken. Verzet werd niet getolereerd. De Russen namen ook nog hun ziektes mee en daardoor decimeerden grote aantalen van de stammen. De eerste Rus die dit bewerkstelligde was
Shelekhov van 1783 tot 1786. Zijn groep ging later (1795) op in de Russian American Company die de monopoli en macht had in dit gebied tot 1867. In 1804 kwamen de indianen in verzet gedurende de Sitkaveldslag. Mede kwam dit door het schrikbewind van Aleksander Baranov , die o.a. vrouwen dwong om met de bonthandelaren te trouwen en anders werden verkracht. Dat was meteen het laatste verzet van de indianen. Sitka was al 11.000 jaar in gebruik geweest door de indianen. Ze trokken met zijn allen naar een andere lokatie. Ze hadden geen zin in de Russcische kannonnen . De Russen namen Sitka in bezit en breidden hun gebied steeds meer uit tot in Californie toe. IN 1867 ging het gebied (althans Alaska) over in Amerikaanse handen.
James Cook voer met zijn schip HMS Endeavour in 1778 langs diverse plekken aan de Noordwestkust. Het was reeds zijn derde reis. Na Cook, die de dood vond op Hawai in 1779, kwamen de Russen, die vooral op zoek waren naar bont maar ook het gebied van met name de Tlingit wilden koloniseren. Ze drongen hen de Godsdienst op ( veel indianen in dit gebied zijn nog Russisch Orthodoks). De indianen moesten voor de Russen werken. Verzet werd niet getolereerd. De Russen namen ook nog hun ziektes mee en daardoor decimeerden grote aantalen van de stammen. De eerste Rus die dit bewerkstelligde was
Shelekhov van 1783 tot 1786. Zijn groep ging later (1795) op in de Russian American Company die de monopoli en macht had in dit gebied tot 1867. In 1804 kwamen de indianen in verzet gedurende de Sitkaveldslag. Mede kwam dit door het schrikbewind van Aleksander Baranov , die o.a. vrouwen dwong om met de bonthandelaren te trouwen en anders werden verkracht. Dat was meteen het laatste verzet van de indianen. Sitka was al 11.000 jaar in gebruik geweest door de indianen. Ze trokken met zijn allen naar een andere lokatie. Ze hadden geen zin in de Russcische kannonnen . De Russen namen Sitka in bezit en breidden hun gebied steeds meer uit tot in Californie toe. IN 1867 ging het gebied (althans Alaska) over in Amerikaanse handen.
Een beroemde naam.
Seattle, een opperhoofd van de Coast Salish (Duwamisch band) leefde van 1786 tot 1866. Hij had een vooruitziende geest en is vooral beroemd om zijn beroemde speech waarin hij waarschuwde voor de gevolgen van wat de blanken met "Moeder Aarde" uitrichtten. "Hoe kunnen mensen de lucht en de aarde bezitten, die heeft hij gekregen van de Grote Geest, daar moet hij respect voor hebben". Overigens is de "speech"wel verfraaid door een schrijver.
Vandaag de dag is deze toespraak weer heel actueel gezien alle problemen met het milieu.
Seattle was een vertegenwooriger van het gedachtegoed van de indiaan, die nog in goede harmonie stond met de natuur en nooit meer ervan zou vragen dan hij nodig had. Verspilling en beschadiging van het milieu was deze natuurmens vreemd.
Deze man was beroemd genoeg om een hele stad naar hem te noemen. De Nederlander Van Coevorden (Vancouver)had zijn tegenhanger!
Seattle, een opperhoofd van de Coast Salish (Duwamisch band) leefde van 1786 tot 1866. Hij had een vooruitziende geest en is vooral beroemd om zijn beroemde speech waarin hij waarschuwde voor de gevolgen van wat de blanken met "Moeder Aarde" uitrichtten. "Hoe kunnen mensen de lucht en de aarde bezitten, die heeft hij gekregen van de Grote Geest, daar moet hij respect voor hebben". Overigens is de "speech"wel verfraaid door een schrijver.
Vandaag de dag is deze toespraak weer heel actueel gezien alle problemen met het milieu.
Seattle was een vertegenwooriger van het gedachtegoed van de indiaan, die nog in goede harmonie stond met de natuur en nooit meer ervan zou vragen dan hij nodig had. Verspilling en beschadiging van het milieu was deze natuurmens vreemd.
Deze man was beroemd genoeg om een hele stad naar hem te noemen. De Nederlander Van Coevorden (Vancouver)had zijn tegenhanger!
Indiaans nieuws uit de 20e en 21e eeuw.
Vanaf 1941 streed Elizabeth Peratrovich van de Tlingit tegen discriminiatie in Alaska. In 1945 kwam er al een Anti Discriminatie wet. In 1988 werd 16 februari uitgeroepen als Elizabeth Peratrovich Day
Pas in 1989 kregen de Coquille (Chinookan stock) federale herkenning na heel lang lobbien .
De Coowliz in Washington kregen dat pas in 2002. Vanaf 1980 en in de jaren 1990 hebben ze er al voor gestreden.
1996. In het Dolfinarium te Harderwijk wordt een lagune nagebouwd met elementen uit de Noordwest cultuur. Het geheel moet 20 miljoen gulden gaan kosten. Kunstenaar Gerben van Straaten heeft een aandeel in het project.
Juni 1996 De Makah indianen willen weer toestemming hebben om op een beperkt aantal walvissen te jagen. Zij zijn ooit in 1926 met de walvisvangst gestopt. De indianen willen toestemming van de IWC. Ze willen de techniek weer leren bij de Inuit. Die toestemming kwam er niet.
Heden: Vandaag de dag worden oude seremoniën nog steeds in stand gehouden en wordt daarbij de passende kleding gedragen. Ook de dames doen mee getuige deze afbeeldingen hieronder van dames van de Kwakiutl en Tlingit stammen. en een Tlingit jongetje.
Vanaf 1941 streed Elizabeth Peratrovich van de Tlingit tegen discriminiatie in Alaska. In 1945 kwam er al een Anti Discriminatie wet. In 1988 werd 16 februari uitgeroepen als Elizabeth Peratrovich Day
Pas in 1989 kregen de Coquille (Chinookan stock) federale herkenning na heel lang lobbien .
De Coowliz in Washington kregen dat pas in 2002. Vanaf 1980 en in de jaren 1990 hebben ze er al voor gestreden.
1996. In het Dolfinarium te Harderwijk wordt een lagune nagebouwd met elementen uit de Noordwest cultuur. Het geheel moet 20 miljoen gulden gaan kosten. Kunstenaar Gerben van Straaten heeft een aandeel in het project.
Juni 1996 De Makah indianen willen weer toestemming hebben om op een beperkt aantal walvissen te jagen. Zij zijn ooit in 1926 met de walvisvangst gestopt. De indianen willen toestemming van de IWC. Ze willen de techniek weer leren bij de Inuit. Die toestemming kwam er niet.
Heden: Vandaag de dag worden oude seremoniën nog steeds in stand gehouden en wordt daarbij de passende kleding gedragen. Ook de dames doen mee getuige deze afbeeldingen hieronder van dames van de Kwakiutl en Tlingit stammen. en een Tlingit jongetje.
